Де Мопассан Ги - Чорт (На Белорусском Языке)
Гi дэ Мапасан
Чорт
Пераклад: Сяргей Мурашка
Пры ложку хворай стаяў лекар, а насупраць яго - мужык. Старая спакойнымi
яснымi вачыма глядзела на мужчын i слухала iх гамонку. Яна памiрала без
скаргаў, бо выжыла свой век: ёй споўнiлася дзевяноста два гады.
У расчыненыя вокны i дзверы струменiлiся сонечныя промнi i гарачым цяплом
аблiвалi чорную пыльную падлогу, убiтую нагамi чатырох пакаленняў сялян. Сюды
ж пякучы вецер прыгнаў водар палёў i траў, збажыны i лiсця, што быццам
прыгарэлi над паўднёвай спёкай. Там, у палях, на ўсю моц цвыркаталi конiкi,
напаўняючы паветра гучным цвырканнем, падобным на ляск драўляных бразготак,
якiя купляюць дзецям на кiрмашы.
Доктар голасна казаў:
- Анарэ, вы не кiнеце сваю мацi ў такiм цяжкiм стане. Яна вось-вось памрэ.
А той сумна паўтараў:
- Але ж мне трэба пшанiцу жаць. I так ужо перастаяла. Дый пагода сама раз.
Што, мацi, няпраўду я кажу?
А старая i на парозе смерцi, трывала сцiснутая абцугамi нармандскай
скупасцi, вачыма i тварам гаварыла: "Праўда, хутчэй сажнi пшанiцу i дай мне
спакойна памерцi адной".
Але доктар зазлаваўся i тупнуў нагою:
- Гэй вы, нягоднiк, я не дазволю вам гэта рабiць, чуеце? А калi вам так
прыспiчыла з пшанiцай якраз сёння, схадзiце да Рапэ, лiха вам! Схадзiце, чулi?
А не сходзiце - здохнеце, як сабака, калi вы, вы самi захварэеце, зразумелi?
Даўгалыгi, цельпукаваты мужык пакутаваў ад сваёй нерашучасцi, ад
доктаравых пагроз i спрадвечнай прагi да грошай; муляўся, штосьцi падлiчваў i
нарэшце прамармытаў:
- Гэта, а колькi тая Рапэ возьме за працу?
Доктар зароў:
- Адкуль я ведаю?! Усё залежыць ад часу! Самi дамоўцеся, халера! Але каб
праз гадзiну яна была тут, уцямiлi?
Мужык рашыўся:
- Iду, iду, не злуйцеся, доктарка.
Той пасунуўся з хаты, кiнуўшы на хаду:
- Ну то глядзiце, вы мяне ведаеце, са мной лепш не жартаваць, калi я злы.
Застаўшыся адзiн, селянiн павярнуўся да мацi i цвёрда сказаў:
- Я iду да Рапэ, бо так хоча гэты чалавек. Глядзi не памры, пакуль я не
вярнуся.
I таксама выйшаў.
Старая прасавальнiца Рапэ абмывала нябожчыкаў i рабiла апошнi дагляд
хворых у сваёй i ў суседнiх вёсках. Зашыўшы клiента ў зрэб'е, якое таму больш
не суджана было зняць, яна зноў вярталася прасаваць бялiзну жывым. З тварам,
як леташнi яблык, звадная i зласлiвая, сквапная, што лiхвяр, зламаная напалам
ад бясконцага нагiнання над цяжкiм прасам, яна, здавалася, адчувала да
чалавечай агонii нейкую нялюдскую цынiчную любоў. Яна толькi i гаварыла, што
пра мёртвых, пра розныя смерцi, якiх яна багата пабачыла, прычым гаварыла
заўсёды з аднолькавымi дакладнымi падрабязнасцямi; i тады рабiлася вельмi
падобная на паляўнiчага, якi хвалiцца здабычай.
Калi Анарэ Бантан зайшоў да яе, яна якраз дамешвала сiнькi да жаночых
каўнерыкаў.
Ён павiтаўся:
- Вечар добры. Як маешся, цётка Рапэ?
Яна зiрнула на яго:
- Нiшто, нiшто сабе. А вы?
- О, са мной усё добра, але мацi зусiм кепска.
- Мацi?
- Але ж, мацi.
- А што з ёй?
- Ды вось, сабралася памiраць.
Старая выняла рукi з вады, i празрыстыя блакiтныя кроплi скацiлiся з
кончыкаў пальцаў у ночвы.
З нечаканай пяшчотай у голасе яна азвалася:
- Ёй гэтак дрэнна?
- Доктар кажа, не дацягне да ранiцы.
- Ну, тады напэўна памрэ.
Анарэ вагаўся. Ён шукаў словы, з якiх можна было б пачаць сваю прапанову.
Але, так нiчога i не прыдумаўшы, раптам сказаў:
- Колькi возьмеце з мяне за апошнi дагляд? Ведаеце, я не багатыр. У мяне
нават няма грошай на адну парабчанку. Таму мацi так спрацавалася i змарнела за
ўсё жыццё, што канае ц
