Белль Генрих - Рызыка Пiсьменства (На Белорусском Языке)
Генрых Бёль
Рызыка пiсьменства
Пераклад: Алесь Пяткевiч
Сем гадоў таму я наведаў выдаўца аднаго вядомага часопiса, каб прапанаваць
яму свой рукапiс; калi мяне запрасiлi, я падаў яму рукапiс - гэта было
апавяданьне - але ён нават не зiрнуў на яго, паклаў яго на адзiн са стосаў,
якiмi быў завалены ягоны пiсьмовы стол, загадаў сакратарцы падаць мне
фiлiжанку кавы, сам выпiў шклянку вады i сказаў: "Я прачытаю ваш рукапiс, але
пазьней, можа, праз пару месяцаў - бачыце, колькi тут усяго ляжыць. Але
адкажыце мне на адно пытаньне, на якое нiхто з вашых папярэднiкаў - сёньня
ранiцай у мяне перабывала ўжо сямёра - ня здолеў даць здавальняльнага адказу:
чаму так шмат генiяў i толькi так мала мэнэджэраў майго ўзроўню. Я люблю
часопiс, якi раблю, але я б не памёр, калi б мне прывялося вярнуцца да майго
былога занятку: я быў кiраўнiком рэклямнага аддзелу на фабрыцы лёзаў да
галеньня i адначасова пiсаў тэатральную крытыку, бо гэта мне падабалася. Вы
таксама недзе стала працуеце?"
- На гэты момант я супрацоўнiк адной статыстычнай установы.
- I вы ненавiдзiце гэты занятак, лiчыце, што ён зьневажае вас?
- Не, - сказаў я, - я не ненавiджу i нi ў якiм разе не лiчу, што ён мяне
зьневажае; праз гэты занятак я зарабляю на пражыцьцё - хоць i хутчэй мала,
чымся шмат - для жонкi i дзяцей.
- Але вы адчуваеце патрэбу ехаць кудысьцi з гэтымi пакамечанымi, кепска
надрукаванымi рукапiсамi цi дасылаць iх поштаю, i, нават калi ўсе яны
вяртаюцца, несупынна пiсаць новыя?
- Так, - сказаў я.
- А чаму вы гэта робiце? Добра разважце ваш адказ, бо ён заразом будзе
адказам на маё першае пытаньне.
Мне яшчэ нiколi не задавалi такога пытаньня, i я разважаў; рэдактар жа
ўчытаўся ў маё апавяданьне.
- Я ня маю, - сказаў я нарэшце, - ня маю iншага выбару.
Рэдактар узьняў вочы ад рукапiсу, падняў бровы i сказаў:
- Гэта гучныя словы, тое самае я аднойчы пачуў ад чалавека, якi абрабаваў
банк; судзьдзя спытаўся ў яго, чаму ён сплянаваў ды зьдзейсьнiў рабунак. "У
мяне не было iншага выбару", сказаў ён.
- Мусiць, ён меў рацыю, - сказаў я, - i гэта не выключае, што я таксама
маю рацыю.
Рэдактар змоўчаў i вярнуўся да майго апавяданьня; яно складалася з чатырох
друкаваных на машынцы старонак, i тыя дзесяць хвiлiнаў, якiя спатрэбiлiся яму
для чытаньня, я думаў, цi не было ў мяне лепшага адказу на ягонае пытаньне,
але не знаходзiў нiчога iншага; я пiў тую каву, палiў цыгарэту. Хай бы ён лепш
чытаў апавяданьне не ў маёй прысутнасьцi! Нарэшце ён скончыў, а я якраз
запалiў быў другую цыгарэту.
- Ваш адказ на маё пытаньне мне спадабаўся, але вашае апавяданьне мне не
падабаецца. У вас ёсьць яшчэ?
- Так, - сказаў я, i зь пяцi рукапiсаў, якiя яшчэ былi ў маёй сумцы,
выбраў адзiн кароткi й сунуў яму.
- Я мо' лепей пакуль выйду, - сказаў я.
- Не, - сказаў ён, - лепей, калi вы застанецеся.
Другое апавяданьне было карацейшае, толькi тры друкаваныя старонкi - я
пасьпеў адно дапалiць цыгарэту. "Гэтае апавяданьне добрае, - сказаў рэдактар,
- яно настолькi добрае, што я не магу даць веры, што абодва напiсаныя адной i
той жа рукой". "Але гэта так", сказаў я, "яны абодва напiсаныя мной". "Гэтага
я не магу зразумець", сказаў рэдактар, "гэта проста не да веры: першае -
прэтэнцыйны i таму асаблiва заганны ўзор рэлiгiйнага кiчу, а другое - у мяне
няма нiякай падставы лiсьлiвiць - другое, па-мойму, блiскучае. Растлумачце мне
гэта!"
Я ня мог яму гэта растлумачыць, i я да сёньня не знайшоў тлумачэньня
гэтаму. Насамрэч, мне падаецца, што пiсьменьнiка цалкам можна
